Leefvoorzieningen voor stadsvogels en vleermuizen in nieuwbouw

Veel diersoorten zijn naar onze woningen gekomen omdat onze bebouwing een thuis biedt. Een plek waar ze zich veilig kunnen nestelen. Met de sloop en renovatie van oude gebouwen verdwijnen de spleten, zolders en verborgen hoekjes die vogels en vleermuizen al jaren gebruiken als nest- en schuilplaats. “Deze dieren zijn cultuurvolgers. Ze zijn hier omdat wij steden zijn gestart. Nu wij onze bouw moderniseren, kunnen zij dat tempo niet bijbenen,” legt André uit. Daarom kunnen gemeenten nu voorschrijven dat nieuwbouwprojecten ruimte creëren voor nestkasten als deze verloren gaan. Dit is echter niet zomaar geregeld, want de dieren zijn selectief. Een nestkast voldoet alleen als het een omgeving biedt waarin ze zich prettig voelen en veilig zijn voor roofdieren.

Onze zintuigen en ons welzijn zijn nauw verbonden met natuur. Mensen zijn simpelweg niet geëvolueerd in steden van beton en baksteen; we voelen ons aangetrokken tot groen en frisse lucht. Dit zie je terug in ons gedrag: we zoeken massaal de natuur op om te ontspannen. En dat is niet zomaar; uit onderzoek blijkt dat mensen in groene omgevingen minder last hebben van stress en gezonder zijn. "Groen is meer dan een kleur, het biedt ons letterlijk ruimte om te ademen," legt de ecoloog uit. Een groene omgeving heeft invloed op ons fysieke én mentale welzijn – nog een reden om biodiversiteit serieus te nemen in stadsplanning.

Een van de belangrijkste ecosystemen voor ons dagelijks leven is de bodem. Die zit vol bacteriën, schimmels en insecten, die samen zorgen voor vruchtbaarheid en een gezond klimaat. “De bodem leeft, ook al zien we het niet,” aldus de ecoloog. “Wat voor ons misschien modder is, is de basis voor een heel ecosysteem. En dat heeft invloed op onze voedselproductie en luchtkwaliteit.” Ook water speelt een onmisbare rol, legt hij uit: “Het vormt de basis voor al het leven. Als er iets mis is met het water werkt dat door in ons lichaam en dat van al het leven. Het is een onmisbare schakel.”

In een biodiverse wijk zie je soorten als koolmezen, merels, vleermuizen en zelfs watersalamanders leven. Van mussen die graag vetbollen eten, tot vleermuizen die jagen op insecten. Maar ook kleinere bewoners zoals spinnen profiteren van het leven tussen muren en kieren. Door slimme keuzes kunnen we hun leefomgeving nog aantrekkelijker maken – denk aan nestkastjes, insectenhotels en schuilplekjes. “Wist je dat de meeste spinnen die we in huis tegenkomen profiteren van de warmte en beschutting die wij bieden?” voegt de ecoloog toe. “Ze zitten er niet om ons te plagen, maar omdat wij nu eenmaal onderdeel zijn van hetzelfde ecosysteem.” Wil jij zelf bijdragen aan biodiversiteit? Hier zijn enkele tips: 

Het is in de praktijk niet altijd makkelijk om aan de behoeften van de dieren te voldoen. “Veel maatregelen zijn experimenteel. Het is lastig te bewijzen of de dieren nestkasten echt als geschikte verblijfplaatsen zien,” zegt de ecoloog. De overheid blijft nieuwe regels ontwikkelen, maar pas als er voldoende bewijs is van effectiviteit kunnen deze voorschriften worden aangescherpt. Voor bouwbedrijven betekent dit dat ze bij elke aanvraag voor een bouwvergunning rekening moeten houden met de specifieke eisen van de soorten die beschermd moeten worden.

Een interessant idee dat in het gesprek met de ecoloog naar voren komt, is dat nestkasten niet altijd het enige antwoord hoeven te zijn. Een natuurlijke omgeving waarin dieren hun eigen nestplekken kunnen creëren, kan zelfs meerwaarde hebben. “Kunnen we projecten ontwerpen waarin er ruimte is voor spontane natuurontwikkeling?” vraagt de ecoloog. “Het is een soort gesprek met de natuur, waarin we niet alles vastleggen en ook luisteren naar wat werkt.” Zo'n benadering zou de stad dynamischer en veerkrachtiger maken, waarbij de natuur zelf een stem krijgt in het ontwerp van onze leefomgeving.