Briefing Fotografie

"In eerste instantie is de maker die de creatieve arbeid heeft verricht, in dit geval de fotograaf, de auteursrechthebbende op het werk. Desalniettemin zegt de wettekst van artikel 2 van de Auteurswet dat het auteursrecht vatbaar is voor gehele of gedeeltelijke overdracht. Dit betekent dat auteursrechten op foto’s overdraagbaar zijn.

Daarnaast kan er – in het geval dat de fotograaf het auteursrecht wil behouden – op grond van hetzelfde artikel 2 Auteurswet een licentie (gebruiksrecht) voor het gebruik van de foto’s worden verstrekt. Met een dergelijke licentie geeft de fotograaf exclusief toestemming om foto’s op een af te spreken manier te gebruiken.

Tot slot laat de Auteurswet ruimte om af te spreken dat naamsvermelding niet verplicht is en dat wij de foto’s mogen bewerken, zoals afsnijden of bijsnijden (‘croppen’). Van de meeste persoonlijkheidsrechten kan afstand worden gedaan. De fotograaf behoudt wel altijd het recht om zich te verzetten tegen misvorming of verminking van de foto’s."

MEMO
Frans de Lange
Senior Compliance & Privacy Officer
april 2019

Inleiding
Content specialisten en webredacteruen gebruiken diverse foto’s op de projectwebsites van BPD Ontwikkeling. Bij deze foto’s worden geen onderschriften geplaatst. Het doel van de foto’s is om bezoekers van de website een beeld te geven van een gebied(ontwikkeling) door BPD. Dit kan betrekking hebben op alle fases van het ontwikkelingsproces.

Er worden diverse foto’s gebruikt. Dit memo gaat over die foto’s die in opdracht van BPD door een professionele fotograaf genomen worden. De opdracht aan de fotograaf is om een (sfeer)beeld van een gebied te schetsen, met als uiteindelijke doel de bezoekers van de website enthousiast te maken voor het woningbouwproject van BPD.

Wettelijke kaders
Wetten en rechten die potentieel geraakt worden bij deze activiteit zijn: auteursrecht (van de fotograaf), portretrecht (personen op de foto’s) en het recht op bescherming van persoonsgegevens (personen op de foto’s).

Dit memo bespreekt vooral de aspecten die betrekking hebben op de bescherming van persoonsgegevens en een deel van het portretrecht. Het auteursrecht kan geregeld worden in de overeenkomst die BPD met de fotograaf sluit.

Personen op foto’s – bijzondere persoonsgegevens
De vorm van fotografie die gebruikt wordt door de fotografen omvat straatfotografie en architectuurfotografie. Vooral bij straatfotografie, dat gebruikt wordt om de sfeer van een gebied weer te geven, kan het zijn dat een of meerdere personen herkenbaar in beeld komen. In dat geval bevat de foto in principe persoonsgegevens. Het gaat erbij daarbij om of iemand geïdentificeerd wordt of identificeerbaar is. Met een portret is dat in beginsel het geval.
Foto’s maken in openbare ruimte is toegestaan, zo lang de fotograaf zich houdt aan de basisregels (bijvoorbeeld geen opnames maken bij besloten gelegenheden). Hiervoor is geen toestemming of opdracht nodig.

Problemen kunnen zich voordoen vanaf het moment dat een foto gepubliceerd wordt. Belangrijkste reden daarvoor is dat portretten bijna altijd bijzondere persoonsgegevens zijn. Een portret zegt namelijk iets over iemand ’s ras, etniciteit en mogelijk zelfs iets over gezondheid. Dit zijn bijzondere persoonsgegevens die in principe niet verwerkt mogen worden zonder toestemming. 

Uitzonderingssituaties
De Autoriteit Persoonsgegevens heeft in beleidsregels over cameratoezicht een uitzondering gecreëerd waarop aanspraak gemaakt kan worden. Camerabeelden, waaronder foto’s, worden niet gezien als bijzondere persoonsgegevens wanneer aan drie criteria wordt voldaan:

1. Het doeleinde van de verwerking is niet gericht op het verwerken van bijzondere persoonsgegevens dan wel op het onderscheid maken op grond van een bijzonder persoonsgegeve
2. Het is voor de verantwoordelijke niet redelijkerwijs te voorzien dat de verwerking zal leiden tot het maken van onderscheid op basis van een bijzonder persoonsgegeven;
3. De verwerking van bijzondere persoonsgegevens is onvermijdelijk bij het verwerken.

Zelfs als deze argumentatie geen stand zou houden dan kan er een beroep worden gedaan op de artistieke en journalistieke vrijheid van de fotograaf. Deze is niet beperkt tot journalisten maar wanneer het doel van de fotograaf en de verantwoordelijke (BPD) is om een mening naar voren te brengen of ideeën te delen, dan is daarop de vrijheid van meningsuiting van toepassing.

Randvoorwaarden
Eerdergenoemde problemen kunnen ontstaan wanneer foto’s in een context worden geplaatst waarbij de (reputatie van) geportretteerde personen beschadigd kan worden. Bij BPD is er op de gebiedswebsites een duidelijke link tussen het gebruik van de foto en het op een positieve manier onder de aandacht brengen van een gebied.

De content specialist en/of webredacteur zal bij iedere foto moeten beoordelen of deze binnen alle hierboven beschreven voorwaarden past. Dit lijkt alleen niet het geval wanneer:

• Er een foto geplaatst wordt bij een negatief of pertinent onjuist bericht, of;
• Er geen enkele relatie bestaat tussen de geplaatste foto en de context waarin deze wordt gepubliceerd.

Conclusie
Met in acht name van de wettelijke kaders en de randvoorwaarden kunnen foto’s waarop personen te zien zijn (ongeacht of dit minderjarige kinderen zijn of niet), gebruikt worden voor de projectwebsites, zonder dat hiervoor expliciete toestemming van de betrokken personen voor nodig is.